Rumianek pospolity

(Chamomilla recutita L.)
Rodzina: astrowate – Asteraceae

Nazwy ludowe i zwyczajowe
Rumianek lekarski, rumianek pachnący, rumianek prawdziwy, kamelki, marunka, maruna rumianek, rumianek apteczny, rumianek drobny, rumianek polny, remion, macierzą, rumianek zwyczajny.

Opis
Jest to drobna bylina, wykształcająca gęstą ro­zetkę liści przyziemnych i koszyczki kwiatowe na bezlistnej, dorastającej do 20 cm łodyżce. Roślina jednoroczna wyrastająca do 50 cm o delikatnej łodydze, górą silnie rozgałęzionej. Liście są podwójnie lub potrójnie pierzastosieczne o płatkach równowąskich, ostro zakończonych. Szczytowe koszyczki kwiatowe o średnicy do 2 cm, mają stożkowate wewnątrz puste dno. Zewnętrzne kwiaty w koszyczku są białe, języczkowe. Środek zajmują żółte, obupłciowe kwiaty rurkowe. W stanowiskach naturalnych rumianek kwitnie od maja do jesieni. Owocem jest bardzo mała, podłużna niełupka.

Gatunek podobny
Maruna bezwonna – Matricaria maritima L. ssp. inodora (L.) Dostal, rumian polny – Anthemis arvensis L., rumianek bezpromieniowy – Matricaria suaveolens (Pursh) Rydb.
Cechą rozpoznawalną jest u rumianku pospolitego puste dno kwiatowe, widoczne po przecięciu wzdłuż koszyczka kwiatowego, oraz charakterystyczny przyjemny zapach.

Występowanie
Rozpowszechniony jest w Europie, Azji, Ameryce Północnej i Australii. Rumianek pospolity należy do pospolitych chwastów polnych, zwłaszcza zbóż. Rośnie także na przydrożach, przychaciach, śmietniskach, torowiskach kolejowych, nieużytkach. Występuje nie tylko dziko, ale jest też szeroko uprawiany. Lubi stanowiska słoneczne, gleby różnego rodzaju, ale zasobne w azot, o odczynie obojętnym lub alkalicznym.

Pozyskiwanie surowca
Surowcem zielarskim są koszyczki kwiatowe rumianku. Koszyczki należy zbierać gdy kwiaty języczkowe ułożone są na obwodzie poziomo. Zaraz po zbiorze należy przenieść je do suszenia, bo łatwo się zagrzewają. Można je suszyć w warunkach naturalnych w miejscach przewiewnych i zacienionych lub w suszarni w temperaturze do 35oC. Dobry surowiec składa się z koszyczków niepokruszonych, o naturalnej barwie i silnie aromatycznych.

Skład chemiczny
Olejek eteryczny (do 1%), którego głównymi składnikami są chamazulen, bisabolol i spiroeter, ponadto flawonoidy, pochodne kumaryny, cholina, śluzy, karotenoidy, witamina C i sole mineralne.

Zastosowanie
Rumianek jest jedną z najstarszych roślin leczniczych. Za czasów Dioskoridesa stosowany był przeciw łamaniom krzyża, gorączce, w bólach brzucha. Zewnętrznie używano go do przemywania oczu i okładania ran przy oparzeniach. W lecznictwie ludowym odwar i nalewki z kwiatów rumianku używa się przy migrenie, bezsenności, bólach zębów i przeziębieniach. Obecnie rumianek jest szeroko stosowany w lecznictwie jako środek rozkurczowy i przeciwzapalny w chorobach przewodu pokarmowego, m.in. w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, chorobach nerek i zaburzeniach wydzielania żółci. Herbatki z rumianku polecane są przy bólach brzucha u niemowląt. Nadaje się jako dodatek do kąpieli nie tylko dla niemowląt, ale także młodych matek, gdyż rumianek jest skuteczny w upławach i stanach zapalnych narządów rodnych. Napar z rumianku stosuje się jako środek łagodzący stany zapalne powiek i spojówek. Koszyczki rumianku wchodzą w skład różnych granulatów i mieszanek ziołowych. Codzienne picie herbaty z rumianku przed snem ułatwia zasypianie i działa uspokajająco. Kwiaty rumianku dodaje się czasem do nalewek i ziołowych likierów. Wyciąg z rumianku, jak i czysty olejek lotny są stosowane prawie we wszystkich typach kosmetyków, kremach, mydłach, płynach do twarzy, maseczkach kosmetycznych, płynach do kąpieli itp. Płukanka do włosów z naparu rumianku rozjaśnia ciemne włosy, wzmacnia kolor jasnych, zwiększa jej elastyczność i nadaje połysk.

Przepisy
Napar:
1 łyżkę koszyczków rumianku zalać szklanką wrzątku, przykryć i po 10 min. przecedzić – pić do 3 szklanek dziennie. Można też stosować zewnętrznie do płukania nosa przy katarze siennym i płukania włosów.

Napar:
Przygotować napar ze 150 koszyczków rumianku na pół wanny wody. Stosować do kąpieli.

Kataplazm:
4 łyżki rumianku zalać1/2 szklanki wrzątku, owinąć w gazę i przykładać na chore miejsce.

Wywar:
Łyżkę suszonych kwiatów zalać1/2 szklanki mleka i podgrzewać przez pół godziny (nie gotować) odstawić na 2 godziny i przecedzić. Wacikiem przemywać twarz 2 razy dziennie. Wywar z rumianku na mleku jest dobrym środkiem do pielęgnacji twarzy i rąk.

Informacje przygotowane przez zespół pracowników URz w ramach projektu “Traditional and wild” realizowanego przez Stowarzyszenie Pro Carpathia w Rzeszowie, współfinansowanego ze środków EFRR