Zielarze polecają dą­brówkę rozłogową na kaszle, wrzody, reumatyzm, proble­my z wątrobą. Zioło to także pomaga w zapobieganiu halu­cynacji po nadmiernym spożyciu alkoholu. Często znajduje zastosowanie jako dekoracyjna roślina ogrodowa, bardzo szybko rośnie i ma piękne liście oraz kwiaty, które poja­wiają się już późną wiosną i utrzymują się przez całe lato.

Dąbrówka rozłogowa
(Ajuga reptans L.)

Rodzina: jasnotowate – Lamiaceae

Nazwy ludowe i zwyczajowe
Wieżyczka.
Opis
Jest byliną dorastającą do około 30 cm wysokości, z długimi, ulistnionymi nadziemnymi rozłogami, o łodydze prostej, wzniesionej, pojedynczej, czterokanciastej, owłosionej na dwóch przeciwległych ścianach. Liście są nagie lub z rzadka owłosione, dolne zebrane w różyczkę, niepodzielone, podługowate lub jajowate, długoogonkowe, falisto karbowane, zaś łodygowe znacznie mniejsze, jajowate, siedzące, nieco obejmujące łodygę. Kwiatostan ma kształt zbliżony do kłosa, złożony z 6-12 kwiatowych niby-okółków. Kwiaty są jasnoniebieskie. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Owocem jest poczwórna rozłupnia. Nasiona roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria).
Gatunek podobny
Dąbrówka kosmata Ajuga genevensis L.
Występowanie
Występuje w stanie dzikim na terenie północnej Afryki, Azji i Europy, w tym w całej Polsce. Jest u nas rośliną pospolitą, sięga w górach po piętro regla górnego. Występuje na łąkach, pastwiskach, w zaroślach oraz w lasach, na siedliskach żyznych i wilgotnych, o odczynie obojętnym oraz alkalicznym. Często porasta zacienione, trudno dostępne miejsca, także skarpy, przez co chroni glebę przed osuwaniem i erozją.

Pozyskiwanie surowca

Surowcem zielarskim jest ziele dąbrówki rozłogowej, które zbiera się wczesnym latem tuż przed otwarciem pączków kwiatowych lub w początkowym okresie kwitnienia.
Skład chemiczny
Olejki lotne, garbniki, witaminy A i C oraz sole mineralne.

Zastosowanie
Surowiec działa oczyszczająco, służy do użytku zewnętrz­nego. Toteż przygotowuje się z niego napary, które wlewa się do kąpieli przy świądzie. Także płucze się nim głowę na lepszy porost włosów. Odwarem z ziela można przemywać ropiejące rany. Napar lub nalewka alkoholowa podawana 2 razy dziennie rano i przed snem likwiduje hemoroidy. Na­par pity 3 razy dziennie po % szklanki łagodzi stany malaryczne. Ziele dąbrówki dodaje się do mieszanek używanych przy chorobach wątroby i żołądka. W medycynie ludowej stosowane jest przy dolegliwościach płucnych, wątrobo­wych, jako środek pobudzający przemianę materii, albo zewnętrznie do przemywania ropiejących ran. Dąbrówka rozłogowa jest specyficznym ziołem działającym korzystnie na nadmierną aktywność gruczołów tarczycy, szczególnie tam, gdzie występują objawy palpitacji serca, drżenie ciała czy uczucie ciężkiego oddychania. Zielarze polecają dą­brówkę rozłogową na kaszle, wrzody, reumatyzm, proble­my z wątrobą. Zioło to także pomaga w zapobieganiu halu­cynacji po nadmiernym spożyciu alkoholu. Często znajduje zastosowanie jako dekoracyjna roślina ogrodowa, bardzo szybko rośnie i ma piękne liście oraz kwiaty, które poja­wiają się już późną wiosną i utrzymują się przez całe lato. Niektóre odmiany posiadają różowe lub białe kwiaty.

Przepisy

Napar
Szklanką gotującej się wody zalać 1 łyżeczkę suszonych ziół i pozostawić do zaparzenia na 10 do 15 min. Pić trzy razy dziennie, zaleca się przy hemoroidach.
Nalewka
1 wagową część ziela zalać 4 częściami 40% wódki i macerować w szczelnie zamkniętym naczyniu przez okres 2 tygodni. Pić trzy razy dziennie po 20-25 kropli na wodę lub cukier, zalecana jest w kuracji zimnicy oraz żylaków odbytu.

Informacje przygotowane przez zespół pracowników URz w ramach projektu „Traditional and wild” realizowanego przez Stowarzyszenie Pro Carpathia w Rzeszowie, współfinansowanego ze środków EFRR.