Łopiany

02/08/2014

W niektórych krajach młode korzenie łopianu dodawane są do zup zamiast ziemniaków. W chińskim jadłospisie często spotyka się marynowane lub gotowane korzenie łopianu, a młode liście wykorzystywane są do zup i sałatek.


Reklama

łopian

 

Łopiany
(Arctium sp. L.)
Rodzina: astrowate – Asteraceae

Nazwy ludowe i zwyczajowe
Łopuch, dziady, łopień, kostropacz, głowacz, łopian lekarski, łopustka, kobierze, rzep, łopian, łopian pospolity, łopienie, łopucha, lopijan, łopion, łopuszno, łoppyan, wielki łopian, wyelky lopyan.

Opis
Łopiany: większy, pajęczynowaty i mniejszy są do siebie bardzo podobne i występują czasem razem. Należą do roślin dwuletnich, które w pierwszym roku wytwarzają gruby, palowy korzeń oraz rozetę dużych, długoogonkowych, sercowato okrągławych lub owalnych liści odziomkowych, ząbkowanych lub całobrzegowych, górą zielonych, od spodu szaro, filcowato owłosionych. W roku drugim z korzenia wyrasta rozgałęziona łodyga, do 2 m wysokości. Liście łodygowe są drobniejsze i osadzone na krótkich ogonkach. Na wierzchołkach rozgałęzień łodygi wykształcają koszyczki kwiatowe, okryte haczykowatymi łuskami, zebrane w baldachogrona. Kwiaty w koszyczku są tylko rurkowate, obupłciowe, różowo- i fioletowopurpurowe. Kwitną w lipcu i sierpniu. Owocem jest zielonawa lub brunatna, wydłużona niełupka z pęczkiem włosków na szczycie. Owocostany, często nazywane: dziadami, rzepami lub czepami, dzięki haczykowatym łuskom łatwo przyczepiają się do sierści zwierząt i ubrań ludzkich. W ten sposób są roznoszone na duże odległości. Cała roślina odznacza się typowym zapachem i gorzkim, śluzowatym smakiem. Łopiany należą do roślin silnie nektaryzujących i obfitujących w pyłek, chętnie oblatywanych przez pszczoły.

Występowanie
Łopiany występują prawie w całej Europie i Azji, zawleczone zostały także do Ameryki Północnej i Południowej. W Polsce rosną jako pospolite chwasty ruderalne, na śmietnikach, przychaciach, w zaroślach, rowach, pod płotami na gruzach i usypiskach oraz pojedynczo na polach i miedzach.

Pozyskiwanie surowca
Surowcem zielarskim jest korzeń, zaś w lecznictwie ludowym również liście i owoce. Korzenie zbiera się jesienią i bardzo wczesną wiosną tylko z jednorocznych roślin, tj. z tych, które jeszcze nie wytworzyły pędów kwiatowych. W czasie kwitnienia korzenie szybko tracą swoje własności lecznicze i stają się włókniste, niełamliwe i nie nadają na surowiec zielarski. Korzenie wykopuje się, płucze w bieżącej wodzie, oddziela części nadziemne i czyści z drobnych korzonków. Grube korzenie w celu szybszego wysuszenia należy przekroić wzdłuż. Można je suszyć w warunkach naturalnych, a dosuszyć w suszarni, w temperaturze nie przekraczającej 50oC. Właściwie zebrany i wysuszony surowiec powinien mieć barwę jasno-szarobrunatną, na przełomie szarobiałą. Korzenie przy zginaniu powinny pękać.

Skład chemiczny
Inulina (do 45%) olejek eteryczny, garbniki (do 5%), goryczka, niewielka ilość witaminy C, związki żywicowe i proteinowe, sole mineralne (najwięcej fosforu i siarki), kwasy organiczne, śluzy i flawonoidy. Warto dodać, iż dojrzałe owoce łopianu zawierają do 70% tłustego oleju.

Zastosowanie
Korzenie łopianu mają działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, przeciwreumatyczne, gojące, hamujące rozwój grzybów, napotne i wzmagające przemianę materii, głównie w przewlekłych schorzeniach skórnych. Świeże liście przykłada się na trudno gojące się rany. Zwykle są stosowane w mieszaninie z innymi ziołami o podobnym działaniu.
W przemyśle kosmetycznym korzeń łopianu służy do produkcji środków na porost i do pielęgnacji włosów, np. nalewka z korzeni łopianu na oliwie z oliwek stosowana jest jako środek zapobiegający wypadaniu włosów i sprzyjający ich wzrostowi. Dla oczyszczenia skóry i włosów oraz dla usunięcia wysypki można stosować kąpiele ziołowe z mieszanki korzenia łopianu, pokrzywy i ziela skrzypu, odwar dolewa się do kąpieli.

W niektórych krajach młode korzenie dodawane są do zup zamiast ziemniaków. W chińskim jadłospisie często spotyka się marynowane lub gotowane korzenie łopianu, a młode liście wykorzystywane są do zup i sałatek.

Przepisy

Olej łopianowy
1 szklanka świeżych lub suchych korzeni, albo też liści zalać 200 ml oleju winogronowego lub oliwy o temp. 50-60oC; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 1-2 łyżki przy osłabieniu i zaparciach oraz w celu wyregulowania przemiany materii i jako lek żółciopędny. Stosować ponadto do przemywania skóry w celach kosmetycznych, do maseczek olejowych (działających odżywczo, regenerująco, przeciwzapalnie, natłuszczająco, wybielająco, odkażająco i przeciwzmarszczkowo) oraz do wcierania we włosy suche, zniszczone ondulacją i farbowaniem, przy wypadaniu, łamliwości, rozdwajaniu oraz przy suchym łupieżu.

 

Informacje przygotowane przez zespół pracowników URz w ramach projektu „Traditional and wild” realizowanego przez Stowarzyszenie Pro Carpathia w Rzeszowie, współfinansowanego ze środków EFRR.

O autorze

Forum Kwiatowe

Dostarczamy treści dla florystów, właścicieli kwiaciarń i freelancerów. Masz coś do powiedzenia o florystyce i chcesz się tym podzielić z innymi miłośnikami kwiatów? Dowiedz się jak dołączyć do grona autorów. O autorach forumkwiatowe.pl