Głóg

Głóg jako roślina użyteczna była znany już w czasach pre­historycznych. Do dziś w niektórych regionach Francji wy­pieka się z suszonych mielonych owoców chleb lub placki. W XIII w. polecany był jako lek na podagrę. Zbliżone do dzisiejszych wskazania co do zastosowania głogu w lecz­nictwie, znane są dopiero od XVII wieku. Obecnie wyciągi z kwiatów głogu stosowane są w osłabieniu mięśnia serco­wego i układu krążenia, zwłaszcza u osób starszych, obniża też ciśnienie krwi.

głóg (fot. C. Trąba)

Głóg jednoszyjkowy

(Crataegus monogyna Jacq.)

Głóg dwuszyjkowy

(Crataegus laevigata (Poir.) DC.)

Rodzina: różowate – Rosaceae

Nazwy ludowe i zwyczajowe

Głóg pospolity, głóg biały, głożyna, głąg, cierń, ciernik, ciernie białe, bulimączka, bodlak, błabicha, jaworek, obrostnica.

Opis

Głóg jednoszyjkowy jest krzewem lub drzewem osiągającym wysokość do 8 m, zaś głóg dwuszyjkowy krzewem wyrastającym do 3-4 m. Obydwa gatunki mają cierniste gałęzie, liście o zmiennym kształcie 3-7 klapowe, głęboko powycinane, z wierzchu ciemnozielone i z połyskiem, a od spodu jaśniejsze. Kwiaty głogów są białe, pięciopłatkowe, zebrane w wielokwiatowe kwiatostany. Kwitną w maju i czerwcu. Różnica między tymi gatunkami tkwi w liczbie szyjek na słupku, stąd ich nazwy. Ponadto owoc jabłkowaty głogu jednoszyjkowego ma jedną pestkę, a dwuszyjkowego – dwie pestki. Owoce mają kształt jajowaty. Ich kolor jest rdzawoczerwony.

Występowanie

Występują pospolicie w znacznej części Europy. W Polsce rosną dziko w lasach dębowo-grabowych, dębowych i borach mieszanych, zaroślach kserotermicznych, na zrębach, miedzach, brzegach wód, skałach, przeważnie na stanowiskach nasłonecznionych, na różnych glebach o odczynie obojętnym, przynajmniej w głębszych warstwach. Głóg jednoszyjkowy jest rozpowszechniony na niżu, rzadziej rośnie w górach, zaś głóg dwuszyjkowy spotykany jest w niższych terenach górskich oraz w zachodniej części niżu i ma większe wymagania co do gleby.

Pozyskiwanie surowca

Surowcem jest kwiat głogu oraz owoce. Kwiaty zbiera się na początku kwitnienia, ścinając całe kwiatostany wraz z 2-5 najbliższymi liśćmi. Układa się je luźno w koszach i natychmiast przenosi do suszenia. Można je suszyć w warunkach naturalnych, a więc w miejscach zaciemnionych i przewiewnych, wykładając surowiec w cienkiej warstwie. Dobrze wysuszone kwiaty zachowują białą barwę. Owoce głogu zbiera się we wrześniu i październiku, dobrze wybarwione ale jeszcze twarde. Należy je suszyć w suszarniach początkowo w temperaturze do 30^oC, a w fazie końcowej do 50^oC.

Skład chemiczny

Kwiaty i liście: flawonoidy (0,8-1%), witamina C, witaminy z grupy B, pektyny, fenolokwasy.

Owoce: poza wymienionymi składnikami, które występują w mniejszych ilościach, zawierają duże ilości prowitaminy A.

Zastosowanie

Głóg jako roślina użyteczna była znany już w czasach pre­historycznych. Do dziś w niektórych regionach Francji wy­pieka się z suszonych mielonych owoców chleb lub placki. W XIII w. polecany był jako lek na podagrę. Zbliżone do dzisiejszych wskazania co do zastosowania głogu w lecz­nictwie, znane są dopiero od XVII wieku. Obecnie wyciągi z kwiatów głogu stosowane są w osłabieniu mięśnia serco­wego i układu krążenia, zwłaszcza u osób starszych, obniża też ciśnienie krwi. Wpływa rozkurczowo na mięśnie gładkie macicy, jelit i dróg moczowych oraz korzystnie na naczynia mózgowe. Owoce działają podobnie jak kwiaty, ale słabiej. Owoce głogu można dodawać w niewielkich ilościach do dżemów, galaretek, kisieli, a także do win i nalewek.

Przepisy

Napar

2 łyżeczki ziół zalać szklanką wrzącej wody i pozostawić na 20 min. do naciągnięcia, pić 2-3 filiżanki dziennie, łagodzi dolegliwości serca i jako środek uspokajający przy nerwicach.

Napar

Zmieszać po 30 g owoców głogu, ziela jemiołu, ziela skrzypu oraz 15 g ziela glistnika i zalać 1 łyżkę mieszanki szklanką wrzącej wody. Parzyć 15 min. Pić 2-3 razy dziennie po 1 szklance między posiłkami w łagodnych stanach nadciśnienia.

Informacje przygotowane przez zespół pracowników URz w ramach projektu „Traditional and wild” realizowanego przez Stowarzyszenie Pro Carpathia w Rzeszowie, współfinansowanego ze środków EFRR.