Zakończyło się pierwsze kompleksowe badanie polskiego sektora kwiatowego. Raport z Krajowej Ankiety Florysty potwierdza część obiegowych opinii dotyczących branży, ale i zaskakuje. Organizatorzy przedsięwzięcia liczą, że płynące z niego wnioski wspomogą rozwój polskich biznesów florystycznych. Przyjrzyjmy się niektórym z nich (oraz próbie analizy całego sektora).
Podsumowując wyniki, pod uwagę wzięto jedynie kwestionariusze wypełnione w całości (502). Niestety, niemal drugie tyle ankiet wypełniono jedynie częściowo.
Właściciele kwiaciarni (57%)
Pracownicy kwiaciarni (16%)
Niezależni floryści (np. pracownie florystyczne) (27%)
Niemal połowa badanych pracuje w miastach o populacji 10-500 tys., około jedna trzecia w mieście powyżej 500 tys. mieszkańców.
Branża florystyczna koncentruje się w większych ośrodkach miejskich — głównie tych, gdzie znajdują się giełdy kwiatowe lub jest dobry dostęp do hurtowników.
30% ankietowanych właścicieli kwiaciarni prowadzi biznes samodzielnie, nieco ponad drugie tyle zatrudnia jedną osobę. W mniejszości pozostają kwiaciarnie zatrudniające dwóch (17%) lub więcej pracowników (21%).
Aż 80% pracowników kwiaciarni deklaruje zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.
Ankietowani często nie są zadowoleni z jakości i ceny towarów. Część uważa, że dostawcy niejednokrotnie świadomie sprzedają kwiaty cięte, które utraciły świeżość, po regularnej cenie (zamiast ją obniżyć).
W ocenie ankietowanych rozwój sektora utrudnia sprzedawanie przez rynki hurtowe i hurtowników kwiatów ciętych, roślin doniczkowych i wyrobów florystycznych klientom końcowym (indywidualnym).
Ankietowani uważają, że w ten sposób rynki hurtowe de facto konkurują z kwiaciarniami. Co więcej, w ich opinii klienci indywidualni to często osoby odpłatnie dekorujące eventy (głównie wedding plannerzy, czy styliści), niejednokrotnie prowadzące niezarejestrowaną działalność. Postrzegają ten stan rzeczy jako nieuczciwą konkurencję w stosunku do właścicieli kwiaciarni, którzy prowadzą zarejestrowaną działalność gospodarczą i ponoszą pełne jej koszty, w tym podatki. W ich ocenie, zjawisko to dodatkowo psuje rynek, ponieważ konsumenci otrzymują od niezarejestrowanych przedsiębiorców zaniżone ceny towarów (bez VAT), a następnie oczekują równie niskich cen w kwiaciarniach.
Wielu respondentów uważa, że jakość kwiatów sprzedawanych przez wielkie sieci handlu detalicznego jest coraz lepsza, a ich ceny coraz bardziej atrakcyjne. Skutkuje to sytuacją niekorzystną dla sektora: bywa, że rynki hurtowe i hurtownie oferują kwiaty droższe (czasem niższej jakości) niż supermarkety i dyskonty. Utrudnia to kwiaciarniom zachowanie konkurencyjności.
Jest jednak druga strona tego medalu. Atrakcyjne ceny kwiatów w sieciach handlowych sprawiają, że polscy konsumenci chętniej i częściej kupują kwiaty na co dzień lub co tydzień. Kreuje to pożądany przez sektor kwiatowy zwyczaj zakupowy i trend otaczania się kwiatami.
Jedynie 11% ankietowanych należy do jakiegoś stowarzyszenia florystycznego.
Zapytani o powód takiego stanu rzeczy, niezrzeszeni ankietowani najczęściej wskazywali na brak czasu (34%) lub brak identyfikacji z jakąkolwiek z istniejących organizacji florystycznych (33%). Jedynie dla 5% badanych przeszkodę stanowiła wysokość składki członkowskiej, co pokazuje, że motyw finansowy nie jest dominującym czynnikiem decydującym o członkostwie.
Opinia nt. działań organizacji branżowych pozostaje podzielona. 44% badanych ocenia je pozytywnie, 30% negatywnie, a pozostałe 26% nie ma opinii lub nie zna organizacji i ich działań.
Wielu ankietowanych uważa, że rolą organizacji branżowych powinno być lobbowanie za uszczelnieniem rynku hurtowego (eliminacji sprzedaży osobom indywidualnym).
Badani w większości deklarowali posiadanie tytułu zawodowego florysty (32%), brak wykształcenia florystycznego (30%), ukończenie kursu florystycznego (29%) lub tytuł mistrza florystyki (9%).
Zawodową wiedzę i inspiracje floryści czerpią głównie z mediów społecznościowych (58%), pokazów i warsztatów florystycznych (57%) oraz portali florystycznych (49%).
Aż 44% badanych nie ma opinii nt. polskiej oferty edukacyjnej skierowanej do florystów, a 13% ocenia ją negatywnie. Ankietowani relatywnie rzadko wskazywali też stacjonarne kursy florystyczne (29%) i kursy online (3%) jako źródło swoich zawodowych inspiracji.
Wobec powyższego wskazane wydaje się zwiększenie atrakcyjności, dostępności i lepsze dopasowanie oferty edukacyjnej szkół i pozostałych instytucji kształcących florystów do ich potrzeb.
Zaskakująco niewielki odsetek ankietowanych właścicieli kwiaciarni jest zainteresowanych szkoleniami typu biznesowego.
W ocenie ankietowanych klienci najczęściej kupują kwiaty z okazji Dnia Kobiet (71%), na pogrzeb (68%), z okazji Dnia Matki (51%) i na ślub (42%).
Respondenci często podnosili, że największe zyski przynoszą dwie okazje: wesela (ich kwiatowe dekoracje) i pogrzeby, a w związku z tym rośnie tendencja do specjalizacji w obszarze tych usług florystycznych.
W Polsce wciąż tradycyjnie wręcza się kwiaty z wielu różnych okazji, ale zwyczaj ten zmienia się, niejednokrotnie na niekorzyść sektora florystycznego. W ocenie ankietowanych, konsumenci bowiem coraz częściej zamiast aranżacji przygotowanych w kwiaciarni wybierają kwiaty zakupione w sieciach handlowych. Coraz częściej też kwiaty zastępowane są innymi prezentami tj. wino, czekoladki, czy wpłata na organizowaną z okazji urodzin zbiórkę na Facebooku (na cele charytatywne, np. określonej fundacji).
W opinii ankietowanych, w Polsce nie zakorzenił się dotąd (obecny w krajach zachodnich) zwyczaj regularnego, częstego kupowania kwiatów na własny użytek (np. do dekoracji domu raz w tygodniu). Wydaje się, że odpowiednie działania promocyjne mogłyby przyczynić się do popularyzacji takiego trendu w kraju. Przełożyłoby się to na stały (nieuzależniony od świąt okolicznościowych) popyt na usługi florystyczne.
Rozwój branży florystycznej silnie wspomaga moda na rośliny doniczkowe. Coraz bardziej świadomi ekologicznie konsumenci poszukują bowiem też bardziej przyjaznej dla środowiska alternatywy kwiatów ciętych. Co więcej, rośnie świadomość pozytywnego wpływu roślinności na zdrowie i samopoczucie człowieka. Stąd dekoracje z roślin doniczkowych do domu, na tarasy, zielone ściany czy aranżacja i wynajem roślin dla przestrzeni biurowych stają się więc coraz bardziej popularne.
Polscy floryści zgodnie podkreślają potrzebę zorganizowanej promocji kwiatów wśród konsumentów. Chcą aktywnie konkurować z trendem zastępowania kwiatów innymi prezentami. Sądzą, że ich organizacje branżowe powinny inicjować i prowadzić kampanie wspierające sprzedaż kwiatów oraz działać na rzecz uszczelnienia rynku hurtowego.
Dla wielu respondentów branża kwiatowa z Niderlandów stanowi wzór doskonale zorganizowanego sektora kwiatowego i punkt odniesienia.
Przekład niderlandzkiej kampanii społecznej promującej kulturę wręczania kwiatów. #SayItWithFlowers, czyli #PowiedzToKwiatami, to m.in. cykl opatrzonych hasztagami grafik, które udowadniają, że kwiatami najłatwiej wyraża się te najbardziej pozytywne emocje — miłość, wdzięczność, czy radość. W kampanii bierze udział wiele podmiotów niderlandzkiego sektora kwiatowego.
Analiza SWOT dzieli czynniki strategiczne na cztery grupy: Strengths – silne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse, okazje i Threats – zagrożenia.
Mocne strony
Czynniki pozytywne wewnętrzne
Rosnąca profesjonalizacja usług florystycznych. Znaczący odsetek florystów stale podnoszących umiejętności zawodowe w ramach kształcenia ustawicznego.
Tendencja do tworzenia się specjalizacji w obszarze usług florystycznych (florystyka ślubna, czy funeralna), co zapewnia wysoką jakość tego typu usług.
Stabilne zatrudnienie pracowników w kwiaciarniach (w ogromnej większości na podstawie umowy o pracę).
Oferta kwiaciarni atrakcyjniejsza w stosunku do kwiatów nabywanych w sieciach handlowych (większy wybór odmian, lepsza jakość kwiatów, profesjonalne, „skrojone na miarę” aranżacje).
Słabe strony
Czynniki negatywne wewnętrzne
Szara strefa (zwykle nieprofesjonalni floryści prowadzący niezarejestrowaną działalność gospodarczą) i nieuczciwa konkurencja z jej strony. Dzięki m.in. niepłaceniu podatków szara strefa zaniża ceny usług florystycznych, co psuje rynek.
Niesatysfakcjonujący wkład w rozwój branży ze strony organizacji i stowarzyszeń branżowych. Niewielka identyfikacja reprezentantów branży z ich stowarzyszeniami. Niski odsetek florystów należących do stowarzyszeń.
Brak planowych, metodycznych, szerokich działań promocyjnych skierowanych do konsumentów (np. wspierających kulturę wręczania kwiatów, czy popularyzujących regularne kupowanie kwiatów na własny użytek).
Niezadowalający wybór szkół i kursów florystycznych, zarówno dla początkujących, jak i profesjonalistów. Negatywna lub brak opinii nt. polskiej oferty edukacyjnej dla florystów u ponad połowy badanych i, co za tym idzie, niechęć do podnoszenia umiejętności zawodowych w tej grupie.
Trzydziestoprocentowy odsetek florystów nie posiadających wykształcenia florystycznego.
Brak zainteresowania kursami biznesowymi ze strony właścicieli kwiaciarni (niechęć do zwiększania kompetencji biznesowych).
Szanse
Czynniki pozytywne zewnętrzne
Rosnący dobrobyt społeczeństwa — coraz więcej Polaków może pozwolić sobie na dobra luksusowe, do jakich należą kwiaty.
Upowszechnienie się mediów społecznościowych, które znakomicie sprawdzają się w komunikacji dla branży florystycznej.
E-commerce (handel internetowy, online) jako nowy kanał sprzedaży dla kwiaciarni, silnie wyczekiwany przez konsumentów i z dużym potencjałem.
Zwiększająca się świadomość ekologiczna konsumentów i podążające za nią trendy np. na rośliny we wnętrzach (w tym w przestrzeniach publicznych, handlowych, zakładach pracy itp.). Trendy w designie takie jak urban jungle i wpisująca się w nie moda na rośliny doniczkowe. Szczególna wrażliwość młodych pokoleń na trendy ekologiczne.
Większa świadomość klientów, którzy coraz lepiej orientują się w trendach florystycznych, poszukują nowości, kwiatów lepszej jakości, czy profesjonalnych aranżacji — a zatem są skłonni wydawać więcej w kwiaciarniach.
Coraz ciekawsza, bardziej różnorodna oferta kwiatów, roślin doniczkowych i innych produktów florystycznych.
Rosnący w siłę trend dekoracji różnych eventów kwiatami i roślinami.
Rosnący w siłę trend otaczania się kwiatami w ogóle (czego sygnałem stała się obecność kwiatów w sieciach handlowych, gdzie konsumenci dokonują codziennych zakupów).
Szansa na popularyzację korzystnych dla branży zwyczajów zakupowych, które przyjęły się w innych krajach, a nie funkcjonują jeszcze w Polsce (np. cotygodniowe kupowanie kwiatów do dekoracji domu).
Wciąż funkcjonująca w Polsce tradycja wręczania kwiatów z wielu okazji, również tych mniej rozpowszechnionych na świecie, takich jak imieniny.
Zagrożenia
Czynniki negatywne zewnętrzne
Cena jako wciąż decydujący czynnik w decyzjach zakupowych większości polskich konsumentów.
Rynki hurtowe i hurtownie sprzedające kwiaty i inne towary klientom indywidualnym, co wspiera szarą strefę w branży i stanowi bezpośrednią konkurencję dla kwiaciarni. Brak działań w kierunku „uszczelnienia” rynku.
Niesatysfakcjonująca jakość i cena kwiatów od dostawców. Działania dostawców takie jak sprzedaż nieświeżych kwiatów po regularnej cenie.
Kwiaty z sieci handlowych (supermarkety, dyskonty) w niskiej cenie i coraz lepszej jakości.
Trend zastępowania kwiatów innymi prezentami. Słabnąca tradycja okazjonalnego wręczania kwiatów.
Rosnące w siłę postrzeganie kwiatów ciętych jako produktu nieekologicznego.
O Krajowej Ankiecie Florysty
Badanie było próbą wypełnienia luki informacyjnej dotyczącej branży kwiatowej w Polsce. Dotychczas nie przeprowadzono bowiem kompleksowej ewaluacji tej gałęzi gospodarki. Nie ułatwia to florystycznym biznesom podejmowania strategicznych decyzji, spowalniając rozwój sektora.
Niekomercyjne przedsięwzięcie zorganizowała Ambasada Królestwa Niderlandów w Polsce. Patronatem objęły je stowarzyszenia florystów: Florint (Międzynarodowa Organizacja Florystyczna), Stowarzyszenie Florystów Polskich i SITO (Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Ogrodnictwa). Partnerem przedsięwzięcia zostało ForumKwiatowe.pl.
Badanie przeprowadzono w formie anonimowej ankiety dostępnej na dedykowanej stronie internetowej (tzw. technika CAWI, czyli Computer-Assisted Web Interview). Można ją było wypełniać od 10 lutego do 31 marca 2020 (a więc pandemia COVID-19 nie wpłynęła na wyniki). Składało się na nią kilkadziesiąt pytań, w większości zamkniętych, jedno- i wielokrotnego wyboru.
Komunikacją przedsięwzięcia zajęła się SIGMA International (Poland), agencja PR wyspecjalizowana w promocji kwiatów i roślin. Do udziału w ankiecie zapraszano m.in. poprzez kierowane do pracowników branży florystycznej reklamy w mediach społecznościowych, newslettery przesyłane na adresy mailowe kwiaciarni, czy publikacje w mediach branżowych.
Krajowa Ankieta Florysty, logotyp przedsięwzięcia
Dostarczamy treści dla florystów, właścicieli kwiaciarń i freelancerów. Masz coś do powiedzenia o florystyce i chcesz się tym podzielić z innymi miłośnikami kwiatów? Dowiedz się jak dołączyć do grona autorów. O autorach forumkwiatowe.pl